Model Kompetencji Zawodowych (MKZ)
Co to są kompetencje zawodowe?
Kompetencje to wypadkowa wiedzy, umiejętności i postaw – zdolności, predyspozycje osobowościowe, psychospołeczne oraz poznawcze. Odpowiednio ukształtowane kompetencje zawodowe pozwalają pracownikom realizować zadania zawodowe na wymaganym poziomie.
.Co to jest model kompetencyjny?
Model kompetencyjny to zbiór kompetencji szczególnie istotnych dla funkcjonowania danej firmy lub organizacji, która go wypracowała i stosuje. Modele kompetencyjne różnych firm mogą różnić się między sobą doborem kompetencji kluczowych, jednak zasada ich funkcjonowania pozostaje taka sama.
Istnieje „pula kompetencji ogólnych" szczególnie cenionych w firmie, które powinien posiadać i rozwijać każdy pracownik (profil idealnego pracownika). Funkcjonują również opisy kompetencyjne poszczególnych miejsc pracy w firmie. Opisy takie zawierają kilka najważniejszych kompetencji niezbędnych do wykonywania obowiązków na danym stanowisku. Opisy kompetencyjne podobnych stanowisk w różnych firmach będą zbliżone.
Model Kompetencji Zawodowych na UMK w Toruniu
Biuro Karier UMK, w ramach projektu Kompetencje Dla Przyszłości współfinansowanego ze środków EFS, wypracowało własny Model Kompetencji Zawodowych (MKZ). Model ten służy opisowi stanowisk pracy za pomocą kompetencji oraz odkrywaniu/badaniu potencjału kompetencyjnego studentów i absolwentów.
Model został stworzony głównie w odniesieniu do osób z kierunków ścisłych, jest jednak na tyle pojemny i uniwersalny, że mogą się nim posługiwać również pracodawcy zatrudniający pracowników z innych kierunków, w różnych branżach.
Wizualizacja MKZ
Model Kompetencji Zawodowych został przedstawiony na schemacie postaci człowieka, gdzie poszczególne części zostały przypisane do konkretnych grup kompetencji:
- GŁOWA POTENCJAŁ (myślenia, analizowanie, komunikowanie)
- BRZUCH ODPORNOŚĆ (radzenie sobie z trudnościami)
- PRAWA RĘKA ZADANIA (realizacja celów)
- LEWA RĘKA LUDZIE (współpraca z ludźmi)
- PRAWA NOGA MOTYWACJA (zaangażowanie, mobilizowanie)
- LEWA NOGA NARZĘDZIA (wykorzystanie metod i sposobów pracy)
Model Kompetencji Zawodowych składa się z sześciu podstawowych grup kompetencji określających:
- POTENCJAŁ – W jaki sposób analizuję?
Kompetencje opisujące przede wszystkim sposób myślenia, a więc poszukiwania i gromadzenia danych, analizowania informacji, wyciągania wniosków, a także komunikowania ich do otoczenia.- KreatywnośćUżywanie twórczego myślenia w celu ulepszania istniejących lub zapoczątkowania nowych rozwiązań, propagowanie i realizowanie nowych idei.
- Myślenie analityczneDostrzeganie wielu aspektów rzeczywistości, efektywna praca z dużą ilością różnych informacji, dostrzeganie zależności oraz wyciąganie wiarygodnych wniosków z posiadanych danych.
- ElastycznośćSzybka i sprawna zmiana zachowania w odpowiedzi na zmieniające się warunki, a także utrzymanie wysokiego poziomu wykonania zadań w trakcie zmian.
- KomunikatywnośćSkuteczne komunikowanie się poprzez przekazywanie innym swoich myśli w zrozumiały dla nich sposób, a także uważne i aktywne słuchanie wypowiedzi innych, zarówno w formie ustnej jak i pisemnej.
- MOTYWACJA – Dlaczego działam?
Grupa kompetencji odnosząca się w pierwszej kolejności do czynników motywujących do działania oraz do stopnia zaangażowania w realizowane zadania, determinująca dlaczego i z jaką „intensywnością" człowiek jest skłonny pracować.- Dążenie do rozwojuNieustanne zdobywanie nowej wiedzy i doświadczeń oraz chęć ciągłego doskonalenia się i wprowadzania pozytywnych zmian w życiu zawodowym.
- ZaangażowanieAktywne działanie i wykazywanie się inicjatywą, determinacja do pokonywania trudności i gotowość do poświęceń w razie potrzeby.
- Mobilizowanie innychUmiejętne motywowanie współpracowników do zwiększania wysiłku i osiągania założonych celów.
- Profesjonalizm i etykaBudowanie wiarygodności własnej i organizacji poprzez podejmowane działań zgodnych z wyznawanymi normami etycznymi i wartości firmy oraz przyjętych standardów pracy.
- ODPORNOŚĆ – Jak sobie radzę z trudnościami?
Kompetencje określające zdolność jednostki do pracy w trudnych warunkach pod wpływem szeroko rozumianego stresu (związanego zarówno z czynnikami wewnętrznymi jak i zewnętrznymi, w tym tymi związanymi z relacjami społecznymi).- Wytrwałość i konsekwencjaTerminowe i konsekwentne realizowanie powierzonych zadań, także trudnych i monotonnych.
- AsertywnośćWyrażanie własnych opinii i potrzeb w sposób nie naruszający praw i uczuć innych osób, w tym w szczególności zdolność do obrony własnych interesów przy zachowaniu dobrych relacji ze współpracownikami, klientami etc.
- Odporność na stresEfektywne działanie w trudnych warunkach (natłok pracy, presja czasu, konflikt, wysokie wymagania).
- Branie odpowiedzialnościGotowość do brania osobistej odpowiedzialności za realizację powierzonych zadań i obowiązków oraz ponoszenia konsekwencji za efekty pracy własnej lub zespołu, zarówno pozytywne jak i negatywne.
- NARZĘDZIA – W jaki sposób działam?
Pula kompetencji koncentrująca się na stopniu wykorzystania pewnych metod i narzędzi, służących podniesieniu sprawności pracy (zaplanowaniu czasu, zorganizowaniu pracy, skoordynowaniu zadań) i osiąganiu złożonych celów przy pomocy zespołu (delegowanie, zarządzanie).- Planowanie i koordynowanieJasne określanie priorytetów i zadań wszystkich członków zespołu oraz ich konsekwentne koordynowanie poprzez podział złożonych zadań na etapy, określanie potrzeb, a także zapewnienie odpowiednich środków i wsparcia w realizacji.
- DelegowaniePrzekazywanie pracownikom odpowiedzialności za wykonywanie zarówno rutynowych jak i niestandardowych zadań, a także informacji, środków i uprawnień koniecznych do ich realizacji.
- Zarządzanie zespołemTworzenie i zarządzanie zespołami, rozumienie ich potrzeb oraz mobilizowanie ich do jak najefektywniejszego działania.
- Organizacja pracyZarządzanie swoim czasem oraz organizowanie swojej pracy w sposób zaplanowany, usystematyzowany i pozwalający na osiągnięcie zamierzonych celów.
- ZADANIA – Jak realizuję zadania / cele?
Kompetencje opisujące sposób realizacji powierzonych zadań, a więc orientacji na osiąganie celów i jakość efektów pracy.- Orientacja na celWytrwałe dążenie do realizowania celów firmy poprzez realizowanie celów indywidualnych (stanowiska) i osiągania jak najlepszych wyników poprzez planowanie, konstruktywne podejście do problemów oraz szukanie możliwości przekraczania założonego poziomu wyników.
- Sumienność i dokładnośćNastawienie na jak najlepsze wykonywanie każdej czynności, dbanie o szczegóły i wysoką jakość efektów pracy (produktów, usług etc).
- SamodzielnośćZdolność do w pełni samodzielnego realizowania uzgodnionych celów, w tym do podejmowania niezbędnych decyzji.
- Nastawienie biznesowePoszukiwanie szans biznesowych i podejmowanie decyzji, wiążących się z wyważonym ryzykiem i ukierunkowanych na dochodowość przedsięwzięć w oparciu o aktualną wiedzę na temat rynku i konkurencji oraz skalkulowane ryzyko.
- LUDZIE – Jak współpracuję?
Grupa kompetencji mówiąca o tym, w jak dany człowiek współpracuje z innymi, buduje i korzysta z relacji międzyludzkich w trakcie realizacji celów biznesowych.- Praca zespołowaNawiązywanie i utrzymywanie długotrwałej i produktywnej współpracy z innymi pracownikami w celu osiągnięcia jak najlepszych wyników.
- Budowanie relacjiNawiązywanie, kształtowanie i utrzymywanie pozytywnych, konstruktywnych, satysfakcjonujących dla wszystkich stron relacji międzyludzkich.
- Szkolenie i uczenieGotowość i umiejętność skutecznego przekazywania innym posiadanej wiedzy oraz dzielenia się z nimi swoimi doświadczeniami.
- Orientacja na klientaZnajomość i rozumienie potrzeb klientów, spełnianie, a także przekraczanie ich oczekiwań. W razie potrzeby aktywne poszukiwanie i zdobywanie nowych klientów dla organizacji.
SKALA KOMPETENCJI
-1 | Zachowania z zakresu danej kompetencji wpływające
utrudnianie, uniemożliwianie pracy, demobilizowanie siebie lub innych, psucie atmosfery lub efektów pracy innych, regularne marnowanie zasobów |
0 | Zachowania z zakresu danej kompetencji nie wpływające
bierne obserwowanie, nie podejmowanie celowych działań, wykonywanie działań zastępczych, nie reagowanie na okazywane wsparcie i pomoc od innych |
1 | Zachowania z zakresu danej kompetencji wpływające
działanie w dobrym kierunku, ale wymagające wsparcia, zachęty, pomocy z zewnątrz, brak samodzielności w działaniu |
2 | Zachowania z zakresu danej kompetencji wpływające
samodzielne wykorzystywanie wiedzy i umiejętności, sprawne i efektywne działanie, dążenie do i osiąganie celów |
3 | Zachowania z zakresu danej kompetencji nie tylko wpływające ale jednocześnie usprawniające pracę własną lub zespołu (dążące do wyraźnego usprawnienia pracy lub przekroczenia założonych celów)
pomaganie, wspieranie, inspirowanie, przekraczanie celów, usprawnianie pracy, tworzenie nowych metod działania |
Do czego służy model kompetencyjny pracodawcom?
Model kompetencyjny służy kompleksowej ocenie kompetencji kandydatów do pracy. Podczas procesu rekrutacyjnego oceniane są kompetencje zawodowe kandydatów i ich zgodność z wymaganiami stanowiska oraz z polityką firmy.
Modele kompetencyjne wykorzystywane są również w wielu obszarach zarządzania: np. budowaniu zespołu, stawianiu celów, określaniu wymagań, planowaniu awansów, inspirowaniu i motywowaniu, kontrolowaniu, ocenie okresowej, rozwijaniu umiejętności pracowników.
Do czego służy model kompetencyjny kandydatom do pracy?
Znajomość kompetencyjnych opisów stanowisk umożliwia potencjalnym kandydatom do pracy:
- znalezienie stanowisk pracy dopasowanych kompetencyjnie,
- analizę wymagań pracodawców dotyczących pożądanych kompetencji, zapotrzebowania na kompetencje miękkie w różnych branżach, zawodach, stanowiskach,
- opracowanie planu rozwoju kompetencji pożądanych przez pracodawców na określonych stanowiskach,
- wytyczenie ścieżek rozwoju zawodowego uwzględniających rozwój kompetencji szczególnie przydatnych na rynku pracy.
opracowanie: Anna Bielawiec-Osińska