Pytanie
- Jakie roszczenia przysługują pracownikowi w razie niezgodnego z prawem wypowiedzenia terminowej umowy o pracę przez pracodawcę?
Podstawa prawna
Art. 33 kp oraz art. 50 § 3 – 5 kp.
Sposoby rozwiązania terminowych umów o pracę
Kodeks pracy reguluje różne sposoby rozwiązywania terminowych umów o pracę: porozumienie stron, wypowiedzenie przez jedną z nich czy też rozwiązanie bez okresu wypowiedzenia. Ponadto specyfika tych umów powoduje, że ustanie stosunku pracy może nastąpić na skutek upływu czasu, wykonania określonej pracy, a w przypadku umowy na zastępstwo - powrotu do pracy pracownika zastępowanego [1].
Umowa na czas określony zgodnie z art. 30§1 pkt 4 kp rozwiązuje się z upływem czasu trwania umowy wskazanym w jej treści. W myśl art. 33 kp dopuszczalne jest również wcześniejsze rozwiązanie tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem, o ile została ona zawarta na czas dłuższy niż 6 miesięcy, a strony przewidziały dopuszczalność jej rozwiązania za wypowiedzeniem. Ustawodawca uzależnił możliwość rozwiązania za wypowiedzeniem umowy o pracę na czas określony od łącznego ziszczenia dwóch przesłanek: przewidziane umową zatrudnienie dłuższe niż 6 miesięcy oraz umieszczenie w jej treści klauzuli dotyczącej dopuszczalności rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem [2].
Wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony nie wymaga istnienia przyczyny jej wypowiedzenia a pracodawca nie ma obowiązku podawania faktycznych i istotnych powodów wypowiedzenia oraz poinformowania o tym organizacji związkowej [3]. Sąd bada zgodność z przepisami o wypowiadaniu umów na czas określony, tj. czy zastosowano właściwy okres wypowiedzenia oraz czy dana umowa mogła być rozwiązana w tym trybie [4].
Roszczenia przysługujące pracownikowi
Roszczenie o odszkodowanie
- odszkodowanie w razie niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę na okres próbny;
Przepis art. 50 §1 kp stanowi, że jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznieodszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać.
- odszkodowanie w razie niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy;
Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące (art. 50 §3-4 kp).
WYJĄTEK!
W myśl art. 50 §5 kp ustawodawca wskazał, że pracownica w ciąży lub w czasie urlopu macierzyńskiego, pracownik-ojciec wychowujący dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego, a także pracownik korzystający z ochrony stosunku pracy na mocy ustawy o związkach zawodowych, mogą domagać się przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach albo odszkodowania (art. 45 stosowany odpowiednio na podstawie art. 50 §5 kp) [5].
Roszczenie o przywrócenie do pracy
W literaturze przedmiotu wyrażono pogląd, że gdy w umowie o pracę na czas określony strony nie umieszczą klauzuli z art. 33kp dotyczącej zastrzeżenia dwutygodniowego wypowiedzenia, a pracodawca wypowie taką umowę, pracownik może domagać się również przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach [6].
Pytanie
- Czy zawarcie długoletniej umowy na czas określony podlega regulacji wypowiedzenia z art. 33 kp?
Przepis art. 25 §1 kp nie wskazuje maksymalnego czasu, na jaki powinna zostać zawarta umowa o pracę na czas określony. Pomimo zasady swobody umów wynikającej z kodeksu cywilnego, która pozwala na kształtowanie w tym wypadku stosunku pracy wg własnego uznania, strony powinny wziąć pod uwagę cel umowy, aby nie przeczył naturze stosunku zatrudnienia, zgodność z przepisami ustawy oraz zasadami współżycia społecznego – art. 3531 kc [7].
Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że zawarcie długotrwałej umowy terminowej np.: na 9 lat z możliwością jej rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem stanowi obejście przepisów prawa pracy, ich społeczno - gospodarczego przeznaczenia lub zasad współżycia społecznego [8]. Z uwagi na to należy stosować przepisy dotyczące umów na czas nieokreślony [9]. Jednak zasadniczo przy każdej tego typu sprawie sąd powinien zbadać przyczyny zawarcia długoletniej umowy na czas określony oraz przyczyny umieszczenia klauzuli z art. 33 kp [10].
[1] K. Łapiński, Uprawnienia pracownika w razie niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę na czas określony przez pracodawcę, ,,Monitor Prawa Pracy” 4/2010, s. 181.
[2] A. Marek, Specyfika kodeksowych umów o pracę na czas określony, „Służba Pracownicza” 6/2009, s. 2.
[3] K. Łapińska, Uprawnienia …, jw., s. 182.
[4] Tamże.
[5] Zob. szerzej: A. Marek, Specyfika …, jw., s. 6. .
[6] A. Marek, Specyfika…, jw., s. 6. Zob. również: wyrok SN z 5 listopada 1998 r., I PKN 414/98.
[7] A. Marek, Specyfika…, jw., s. 1.
[8] Wyrok SN z 7 września 2005 r., II PK 294/04. .
[9] B. Cudowski, Roszczenia z tytułu bezprawnego wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony, PiZS 6/2011 s. 21..
[10] A. Marek, Specyfika…, jw., s. 1.
opracowanie: mgr Kinga Cichocka (12.03.2013) Ukończone studia: administracja, praca magisterska pt.: Podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracowników. pod kierunkiem prof. Grzegorza Goździewicza. Obecnie studentka IV roku prawa, seminarium z prawa pracy.