Co to są kompetencje zawodowe?
Kompetencje to wypadkowa wiedzy, umiejętności i postaw – zdolności, predyspozycje osobowościowe, psychospołeczne oraz poznawcze. Odpowiednio ukształtowane kompetencje zawodowe pozwalają pracownikom realizować zadania zawodowe na wymaganym poziomie.
.![](/documents/6838688/0/Kompetencja+-+schemat.jpg/5620514a-d47e-4eff-a942-072198fc73c7?t=1685514488594)
Co to jest model kompetencyjny?
Model kompetencyjny to zbiór kompetencji szczególnie istotnych dla funkcjonowania danej firmy lub organizacji, która go wypracowała i stosuje. Modele kompetencyjne różnych firm mogą różnić się między sobą doborem kompetencji kluczowych, jednak zasada ich funkcjonowania pozostaje taka sama.
Istnieje „pula kompetencji ogólnych" szczególnie cenionych w firmie, które powinien posiadać i rozwijać każdy pracownik (profil idealnego pracownika). Funkcjonują również opisy kompetencyjne poszczególnych miejsc pracy w firmie. Opisy takie zawierają kilka najważniejszych kompetencji niezbędnych do wykonywania obowiązków na danym stanowisku. Opisy kompetencyjne podobnych stanowisk w różnych firmach będą zbliżone.
Model Kompetencji Zawodowych na UMK w Toruniu
Biuro Karier UMK, w ramach projektu Kompetencje Dla Przyszłości współfinansowanego ze środków EFS, wypracowało własny Model Kompetencji Zawodowych (MKZ). Model ten służy opisowi stanowisk pracy za pomocą kompetencji oraz odkrywaniu/badaniu potencjału kompetencyjnego studentów i absolwentów.
Model został stworzony głównie w odniesieniu do osób z kierunków ścisłych, jest jednak na tyle pojemny i uniwersalny, że mogą się nim posługiwać również pracodawcy zatrudniający pracowników z innych kierunków, w różnych branżach.
Wizualizacja MKZ
Model Kompetencji Zawodowych został przedstawiony na schemacie postaci człowieka, gdzie poszczególne części zostały przypisane do konkretnych grup kompetencji:
- GŁOWA POTENCJAŁ (myślenia, analizowanie, komunikowanie)
- BRZUCH ODPORNOŚĆ (radzenie sobie z trudnościami)
- PRAWA RĘKA ZADANIA (realizacja celów)
- LEWA RĘKA LUDZIE (współpraca z ludźmi)
- PRAWA NOGA MOTYWACJA (zaangażowanie, mobilizowanie)
- LEWA NOGA NARZĘDZIA (wykorzystanie metod i sposobów pracy)
Model Kompetencji Zawodowych składa się z sześciu podstawowych grup kompetencji określających:
- POTENCJAŁ – W jaki sposób analizuję?
Kompetencje opisujące przede wszystkim sposób myślenia, a więc poszukiwania i gromadzenia danych, analizowania informacji, wyciągania wniosków, a także komunikowania ich do otoczenia.- Kreatywność
Używanie twórczego myślenia w celu ulepszania istniejących lub zapoczątkowania nowych rozwiązań, propagowanie i realizowanie nowych idei.
- Myślenie analityczne
Dostrzeganie wielu aspektów rzeczywistości, efektywna praca z dużą ilością różnych informacji, dostrzeganie zależności oraz wyciąganie wiarygodnych wniosków z posiadanych danych.
- Elastyczność
Szybka i sprawna zmiana zachowania w odpowiedzi na zmieniające się warunki, a także utrzymanie wysokiego poziomu wykonania zadań w trakcie zmian.
- Komunikatywność
Skuteczne komunikowanie się poprzez przekazywanie innym swoich myśli w zrozumiały dla nich sposób, a także uważne i aktywne słuchanie wypowiedzi innych, zarówno w formie ustnej jak i pisemnej.
- Kreatywność
- MOTYWACJA – Dlaczego działam?
Grupa kompetencji odnosząca się w pierwszej kolejności do czynników motywujących do działania oraz do stopnia zaangażowania w realizowane zadania, determinująca dlaczego i z jaką „intensywnością" człowiek jest skłonny pracować.- Dążenie do rozwoju
Nieustanne zdobywanie nowej wiedzy i doświadczeń oraz chęć ciągłego doskonalenia się i wprowadzania pozytywnych zmian w życiu zawodowym.
- Zaangażowanie
Aktywne działanie i wykazywanie się inicjatywą, determinacja do pokonywania trudności i gotowość do poświęceń w razie potrzeby.
- Mobilizowanie innych
Umiejętne motywowanie współpracowników do zwiększania wysiłku i osiągania założonych celów.
- Profesjonalizm i etyka
Budowanie wiarygodności własnej i organizacji poprzez podejmowane działań zgodnych z wyznawanymi normami etycznymi i wartości firmy oraz przyjętych standardów pracy.
- Dążenie do rozwoju
- ODPORNOŚĆ – Jak sobie radzę z trudnościami?
Kompetencje określające zdolność jednostki do pracy w trudnych warunkach pod wpływem szeroko rozumianego stresu (związanego zarówno z czynnikami wewnętrznymi jak i zewnętrznymi, w tym tymi związanymi z relacjami społecznymi).- Wytrwałość i konsekwencja
Terminowe i konsekwentne realizowanie powierzonych zadań, także trudnych i monotonnych.
- Asertywność
Wyrażanie własnych opinii i potrzeb w sposób nie naruszający praw i uczuć innych osób, w tym w szczególności zdolność do obrony własnych interesów przy zachowaniu dobrych relacji ze współpracownikami, klientami etc.
- Odporność na stres
Efektywne działanie w trudnych warunkach (natłok pracy, presja czasu, konflikt, wysokie wymagania).
- Branie odpowiedzialności
Gotowość do brania osobistej odpowiedzialności za realizację powierzonych zadań i obowiązków oraz ponoszenia konsekwencji za efekty pracy własnej lub zespołu, zarówno pozytywne jak i negatywne.
- Wytrwałość i konsekwencja
- NARZĘDZIA – W jaki sposób działam?
Pula kompetencji koncentrująca się na stopniu wykorzystania pewnych metod i narzędzi, służących podniesieniu sprawności pracy (zaplanowaniu czasu, zorganizowaniu pracy, skoordynowaniu zadań) i osiąganiu złożonych celów przy pomocy zespołu (delegowanie, zarządzanie).- Planowanie i koordynowanie
Jasne określanie priorytetów i zadań wszystkich członków zespołu oraz ich konsekwentne koordynowanie poprzez podział złożonych zadań na etapy, określanie potrzeb, a także zapewnienie odpowiednich środków i wsparcia w realizacji.
- Delegowanie
Przekazywanie pracownikom odpowiedzialności za wykonywanie zarówno rutynowych jak i niestandardowych zadań, a także informacji, środków i uprawnień koniecznych do ich realizacji.
- Zarządzanie zespołem
Tworzenie i zarządzanie zespołami, rozumienie ich potrzeb oraz mobilizowanie ich do jak najefektywniejszego działania.
- Organizacja pracy
Zarządzanie swoim czasem oraz organizowanie swojej pracy w sposób zaplanowany, usystematyzowany i pozwalający na osiągnięcie zamierzonych celów.
- Planowanie i koordynowanie
- ZADANIA – Jak realizuję zadania / cele?
Kompetencje opisujące sposób realizacji powierzonych zadań, a więc orientacji na osiąganie celów i jakość efektów pracy.- Orientacja na cel
Wytrwałe dążenie do realizowania celów firmy poprzez realizowanie celów indywidualnych (stanowiska) i osiągania jak najlepszych wyników poprzez planowanie, konstruktywne podejście do problemów oraz szukanie możliwości przekraczania założonego poziomu wyników.
- Sumienność i dokładność
Nastawienie na jak najlepsze wykonywanie każdej czynności, dbanie o szczegóły i wysoką jakość efektów pracy (produktów, usług etc).
- Samodzielność
Zdolność do w pełni samodzielnego realizowania uzgodnionych celów, w tym do podejmowania niezbędnych decyzji.
- Nastawienie biznesowe
Poszukiwanie szans biznesowych i podejmowanie decyzji, wiążących się z wyważonym ryzykiem i ukierunkowanych na dochodowość przedsięwzięć w oparciu o aktualną wiedzę na temat rynku i konkurencji oraz skalkulowane ryzyko.
- Orientacja na cel
- LUDZIE – Jak współpracuję?
Grupa kompetencji mówiąca o tym, w jak dany człowiek współpracuje z innymi, buduje i korzysta z relacji międzyludzkich w trakcie realizacji celów biznesowych.- Praca zespołowa
Nawiązywanie i utrzymywanie długotrwałej i produktywnej współpracy z innymi pracownikami w celu osiągnięcia jak najlepszych wyników.
- Budowanie relacji
Nawiązywanie, kształtowanie i utrzymywanie pozytywnych, konstruktywnych, satysfakcjonujących dla wszystkich stron relacji międzyludzkich.
- Szkolenie i uczenie
Gotowość i umiejętność skutecznego przekazywania innym posiadanej wiedzy oraz dzielenia się z nimi swoimi doświadczeniami.
- Orientacja na klienta
Znajomość i rozumienie potrzeb klientów, spełnianie, a także przekraczanie ich oczekiwań. W razie potrzeby aktywne poszukiwanie i zdobywanie nowych klientów dla organizacji.
- Praca zespołowa
SKALA KOMPETENCJI
-1 | Zachowania z zakresu danej kompetencji wpływające
utrudnianie, uniemożliwianie pracy, demobilizowanie siebie lub innych, psucie atmosfery lub efektów pracy innych, regularne marnowanie zasobów |
0 | Zachowania z zakresu danej kompetencji nie wpływające
bierne obserwowanie, nie podejmowanie celowych działań, wykonywanie działań zastępczych, nie reagowanie na okazywane wsparcie i pomoc od innych |
1 | Zachowania z zakresu danej kompetencji wpływające
działanie w dobrym kierunku, ale wymagające wsparcia, zachęty, pomocy z zewnątrz, brak samodzielności w działaniu |
2 | Zachowania z zakresu danej kompetencji wpływające
samodzielne wykorzystywanie wiedzy i umiejętności, sprawne i efektywne działanie, dążenie do i osiąganie celów |
3 | Zachowania z zakresu danej kompetencji nie tylko wpływające ale jednocześnie usprawniające pracę własną lub zespołu (dążące do wyraźnego usprawnienia pracy lub przekroczenia założonych celów)
pomaganie, wspieranie, inspirowanie, przekraczanie celów, usprawnianie pracy, tworzenie nowych metod działania |
Do czego służy model kompetencyjny pracodawcom?
Model kompetencyjny służy kompleksowej ocenie kompetencji kandydatów do pracy. Podczas procesu rekrutacyjnego oceniane są kompetencje zawodowe kandydatów i ich zgodność z wymaganiami stanowiska oraz z polityką firmy.
Modele kompetencyjne wykorzystywane są również w wielu obszarach zarządzania: np. budowaniu zespołu, stawianiu celów, określaniu wymagań, planowaniu awansów, inspirowaniu i motywowaniu, kontrolowaniu, ocenie okresowej, rozwijaniu umiejętności pracowników.
Do czego służy model kompetencyjny kandydatom do pracy?
Znajomość kompetencyjnych opisów stanowisk umożliwia potencjalnym kandydatom do pracy:
- znalezienie stanowisk pracy dopasowanych kompetencyjnie,
- analizę wymagań pracodawców dotyczących pożądanych kompetencji, zapotrzebowania na kompetencje miękkie w różnych branżach, zawodach, stanowiskach,
- opracowanie planu rozwoju kompetencji pożądanych przez pracodawców na określonych stanowiskach,
- wytyczenie ścieżek rozwoju zawodowego uwzględniających rozwój kompetencji szczególnie przydatnych na rynku pracy.
opracowanie: Anna Bielawiec-Osińska