Kara porządkowa
-
Jakie kary porządkowe mogą zostać zastosowane wobec pracownika?
-
Jakie są przesłanki zastosowania wobec pracownika kary porządkowej?
Podstawa prawna
Art. 108, 281 pkt. 4 oraz 111 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.).
Przesłanki odpowiedzialności porządkowej
Pracownik ponosi odpowiedzialność porządkową, jeżeli kumulatywnie wystąpiły dwie przesłanki:
- naruszenie obowiązkówpracowniczych (zachowania określone w art. 108 § 1-2 KP),
- winapracownika.
Kodeks Pracy nie reguluje przy tym stopnia winy, jaki jest wystarczający do zastosowania kary porządkowej. W judykaturze przyjmuje się, że najczęściej będziemy tutaj mieli do czynienia z winą umyślną pracownika. Nie wyklucza to możliwości ukarania także w przypadku winy nieumyślnej (por. wyrok SN z 1 lipca 1999, sygn. I PKN 86/99).
* Warto przy tym zauważyć, że pracodawca nie ma obowiązku zastosowania kary porządkowej, jeżeli wystąpiły wyżej wymienione przesłanki.
Katalog kar porządkowych
W art. 108 KP ustawodawca określa zamkniętykatalog kar porządkowych. Należą do nich:
- Upomnienie,
- Nagana,
- Kara pieniężna.
* Wyliczenie to ma charakter wyczerpujący, co oznacza, że pracodawca nie może stosować innych kar porządkowych niż te, które zostały wymienione w art. 108 KP.
Stosowanie wobec pracowników kar porządkowych spoza katalogu określonego przez ustawodawcę stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika (art. 281 pkt 4 KP).
Niemajątkowe i majątkowe kary porządkowe
W art. 108 KP przewidziano dwa rodzaje kar porządkowych: kary niemajątkowe (kara upomnienia, kara nagany) oraz kary majątkowe (kara pieniężna). W literaturze przedmiotu podkreśla się, że niemajątkowe kary porządkowe ,,stanowią środek represyjno-wychowawczy dotykający wyłącznie sfery psychicznej człowieka. (…) Kara pieniężna powoduje ponadto uszczerbek w majątku pracownika”(L. Florek, Prawo pracy, wyd. 14, Warszawa 2012, s. 216).
Zakres zastosowania niemajątkowych oraz majątkowych kar porządkowych
,,Kary niemajątkowe pracodawca może nakładać w każdym przypadku uzasadniającym zastosowanie trybu odpowiedzialności porządkowej, natomiast zakres stosowania kary pieniężnej ograniczony został tylko do enumeratywnie określonych najcięższych przekroczeń porządkowych” (M. Nałęcz, w: Kodeks pracy. Komentarz, red. W. Muszalski, wyd. 6, Warszawa 2007, s. 465).
Możliwość zastosowania wyłącznie kary niemajątkowej [kary upomnienia lub kary nagany]
Za nieprzestrzeganie przez pracownika:
- ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy,
- przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy,
- usprawiedliwiania nieobecności w pracy
- pracodawca może zastosować wyłącznie karę niemajątkową.
Możliwość zastosowania kary niemajątkowej [kary upomnienia lub kary nagany] albo kary pieniężnej
Za:
- nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bhp lub przeciwpożarowych,
- opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia,
- stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy
- pracodawca może zastosować karę niemajątkową albo karę pieniężną.
Niemajątkowa czy majątkowa kara porządkowa?
Czynniki brane pod uwagę przy stosowaniu kary porządkowej
W myśl art. 111 KP przy stosowaniu kary porządkowej bierze się pod uwagę w szczególności rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych, stopień winy pracownika i jego dotychczasowy stosunek do pracy.
opracowanie: Patryk Ciok (01.01.2013) Kierunek: prawo, rok studiów: III, zainteresowania naukowe koncentrują się wokół prawa cywilnego oraz prawa pracy.
opieka merytoryczna: dr Marzena Szabłowska